Ted van Essen, TV-huisarts en voorzitter van de Nederlandse Influenza Stichting, hamert elk jaar weer op vaccinatie tegen het griepvirus. Dit jaar wordt het influenzavirus overschaduwd door de coronapandemie. Wat kunnen we leren van deze crisis dat ons in de toekomst beter beschermt tegen virussen in het algemeen? Mylan Connects ging met Van Essen in gesprek.

Het coronavirus overheerst heel begrijpelijk het nieuws. Gaat dit de aanpak van andere virus-uitbraken zoals influenza veranderen?
“Inmiddels is bij vrijwel iedereen doorgedrongen dat luchtweginfecties nog steeds bestaan en dat het behandelen daarvan een probleem kan zijn. Voordat corona toesloeg zagen we dat het besef hiervan erg was weggezakt. De oversterfte door het coronavirus evenaart inmiddels de oversterfte van de influenzaepidemie van 2018, al heeft het ontzettend veel inspanning gekost om dit niet verder te laten stijgen. Hopelijk gaan we nu wel meer inzetten op het voorkomen van epidemieën, wat we na 2018 vrij weinig hebben gedaan. Helaas is Nederland de afgelopen tien jaar achtergebleven wat betreft de nieuwste ontwikkelingen op vaccingebied.”

Wat is er wel veranderd na de influenzaepidemie van 2018?
“De daling in de vaccinatiegraad onder risicopersonen is gestopt. Ziekenhuizen hebben geprobeerd personeel te motiveren zich te laten vaccineren tegen influenza. Dat heeft een stijging van 24 naar 36 procent ingeënte zorgverleners opgeleverd, maar is nog te weinig om een goed effect te bereiken. Daarnaast is er een vierde influenzastam in de vaccins opgenomen, waardoor het vaccin nu beschermt tegen meer typen virussen. En al is dit quadrivalente vaccin erg nuttig, Nederland is een van de laatste landen die deze vierde stam aan de vaccins heeft toegevoegd.”

Welke maatregelen hadden nog meer genomen moeten worden?
“In 2018 zou meer onderzoek naar de oversterfte goed geweest zijn. Ook nu is er geen samenwerking tussen alle verschillende registratiesystemen in Nederland. Het is absurd dat het RIVM, huisartsen en verpleeghuizen allemaal nog aparte administraties erop nahouden. Dat maakt het voor de overheid nu erg lastig om goed in kaart te brengen welke oorzaak elk overlijden heeft. Van het CBS weten we dat er tot nog toe 9.000 mensen extra zijn overleden tijdens de coronauitbraak, maar er zijn slechts 5.500 positief geteste gevallen die het RIVM aan corona kan linken. De verpleeghuisartsen schrijven er 1.500 doden aan toe en de huisartsen ook nog eens 1.000. Dat betekent dat de doodsoorzaak van de resterende gevallen onbekend is en dat zouden ook wel sterfgevallen door de stilgelegde reguliere zorg kunnen zijn.

Nu de epidemie onder controle lijkt, komen GGD-en weer toe aan contactopsporing. Daarvoor moeten duizenden nieuwe medewerkers worden opgeleid, terwijl veel zzp-huisartsen geen werk hebben, omdat veel mensen met ‘reguliere’ klachten thuisbleven.”

~ "Infecties zullen altijd rond blijven gaan" ~

Zou het helpen vaccinaties tegen het influenzavirus verplicht te stellen?
“Ik denk niet dat het verplicht stellen van de griepprik voor zorgverleners een goede stap is, omdat er aankomend jaar waarschijnlijk al een grote run zal zijn op deze vaccins. Ook verpleegkundigen lijken zich nu meer bewust van het feit dat je met inenten niet alleen jezelf beschermt, maar vooral ook kan voorkomen dat je je patiënten besmet. En als we de vaccinatiegraad van 75 procent onder risicopersonen van het begin van deze eeuw hadden vastgehouden, dan had dat wel geholpen met de epidemie van 2018.”

Is het schadelijk voor onze weerstand dat we nu massaal meer thuiswerken en/of lange tijd niet naar school zijn geweest?
“Nee, je loopt nog steeds voldoende virussen op om je weerstand scherp te houden. Infecties zullen altijd rond blijven gaan. Door de verbeteringen in de hygiëne zag je vorige eeuw wel het optreden van bijvoorbeeld polio verschuiven naar wat oudere leeftijd. Bij baby’s leverde polio slechts een beetje diarree op, maar bij oudere kinderen leidde het tot verlamming. Daardoor kwam er veel vraag naar een poliovaccin. Ook bij corona geldt dat vaccinatie de oplossing zal zijn.”